Tại Mỹ, nhu cầu than đã có xu hướng giảm trong khoảng 15 năm. Đã có 3 động lực quan trọng đằng sau sự suy giảm này.
Một trong những lý do chính cho sự suy giảm nhu cầu than của Mỹ là sự sẵn có và khả năng chi trả để sử dụng khí đốt tự nhiên tăng lên. Sự ra đời của công nghệ hydralic fracking (tạm dịch: chưng cất thủy lực) và các kỹ thuật khoan tiên tiến đã dẫn đến việc mở rộng đáng kể sản xuất khí đốt tự nhiên, kết quả là giá khí đốt tự nhiên thấp hơn. Nhiều nhà máy điện đã chuyển từ than sang khí đốt tự nhiên vì nó tạo ra ít khí thải nhà kính hơn và có thể khả thi hơn về mặt kinh tế.
Đồng thời, đã có sự tăng trưởng đáng kể trong các nguồn năng lượng tái tạo như gió và mặt trời. Chi phí giảm và các ưu đãi của chính phủ đã làm cho năng lượng tái tạo trở nên hấp dẫn hơn để sản xuất điện, giảm nhu cầu điện từ than.
Các quy định môi trường nghiêm ngặt hơn về kiểm soát khí thải, đặc biệt là từ các nhà máy nhiệt điện than, đã giúp thúc đẩy sự thay đổi này. Những thay đổi về quy định đã được thực hiện để giải quyết ô nhiễm không khí và nước, cũng như các mối quan tâm về biến đổi khí hậu. Những quy định này đã làm cho việc sản xuất điện dựa vào than kém cạnh tranh hơn so với các lựa chọn thay thế sạch hơn.
Đây là những phát triển tích cực do than đóng vai trò là nguồn nhiên liệu hóa thạch có lượng khí thải carbon dioxide cao nhất. Tuy nhiên, điều rất quan trọng cần lưu ý là nhu cầu của Mỹ là rất nhỏ so với thế giới. Hoa Kỳ chỉ sử dụng 6,6% lượng than của thế giới, vì vậy xu hướng tiêu thụ than bên ngoài Hoa Kỳ thậm chí còn quan trọng hơn.
Tin tức về lĩnh vực đó gần như không mấy tích cực.
Tiêu thụ than vẫn còn cao và tăng ở nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là ở châu Á. Điều này là do giá than tương đối rẻ và sự phong phú của nó, cũng như quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng của các quốc gia này.
Ví dụ, Trung Quốc tiêu thụ 55% lượng than của thế giới và mức tiêu thụ đó tiếp tục tăng. Nhìn chung, khu vực Châu Á Thái Bình Dương tiêu thụ khoảng 81% lượng tiêu thụ than của thế giới, cũng như chịu trách nhiệm cho phần lớn lượng khí thải carbon dioxide đang phát thải trên thế giới.
Nhu cầu than của Trung Quốc đã tăng trong 6 năm liên tiếp, thiết lập mức cao kỷ lục mới vào năm 2021 và 2022. Các đợt nắng nóng hiện nay ở Trung Quốc đã tạo ra nhu cầu điện tăng vọt, dẫn đến lượng tiêu thụ than chưa từng có tại hơn 1.000 nhà máy nhiệt điện than của Trung Quốc. Do đó, Trung Quốc đang trên đà thiết lập mức cao kỷ lục mới về tiêu thụ than vào năm 2023.
Xu hướng này tiếp tục được thiết lập. Năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã phê duyệt dự án nhà máy nhiệt điện than mới có tổng công suất cao kỷ lục 86 gigawatt. Điều này làm dấy lên nghi ngờ đáng kể về việc liệu Trung Quốc có thể đạt được mục tiêu cắt giảm phát thải vào năm 2030 hay không.
Mặc dù Trung Quốc là nước duy nhất tiêu thụ than lớn nhất, nhưng ở các nước phát triển xu hướng đã có chiều đảo ngược kể từ năm 2020. Trước năm 2020, các nước phát triển, đặc biệt là ở châu Âu và Bắc Mỹ, đã giảm đáng kể mức tiêu thụ than.
Nhưng nhu cầu đã tăng trở lại ở Mỹ vào năm 2021 và ở EU vào năm 2021 và 2022. Xu hướng đó đã tiếp tục vào năm 2023. Thủ phạm chính là cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu, khiến một số nước châu Âu trì hoãn việc loại bỏ các nhà máy điện than và tăng cường đốt than như một biện pháp sự cố để bù đắp cho việc giảm nguồn cung khí đốt tự nhiên của Nga.
Các công ty than ở Mỹ, vốn đã bị vùi dập trong nhiều năm, đã tăng mạnh khi nhu cầu than tăng trở lại. Peabody Energy, có cổ phiếu đạt mức thấp 1,05 USD/cổ phiếu vào tháng 11 năm 2020, hiện ở mức khoảng 22 USD/cổ phiếu. Arch Resources đã chứng kiến lợi nhuận của mình tăng gấp 12 lần từ quý 2 năm 2021 đến quý 2 năm 2022 và giá cổ phiếu của nó đã tăng gấp 4 lần để đáp ứng nhu cầu. Consol Energy đã chứng kiến giá cổ phiếu của mình tăng từ 4 USD vào năm 2020 lên gần 70 USD như hiện nay.
Do đó, thị trường đang khuyến khích tiếp tục sản xuất than, bởi vậy thay vì thực hiện yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu, tiêu thụ than vẫn tiếp tục tăng.
Với việc Trung Quốc tiêu thụ phần lớn than của thế giới và với việc chính phủ Trung Quốc tiếp tục phê duyệt các nhà máy nhiệt điện than mới, thật khó để lạc quan về triển vọng giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính sớm.
Tóm lại, trong khi những thách thức của việc giảm tiêu thụ than toàn cầu là đáng kể, chúng có thể sớm bị lu mờ bởi những thách thức thậm chí còn lớn hơn trong việc hạn chế tiêu thụ lượng dầu mỏ toàn cầu. Có những lựa chọn khả thi để thay thế than, nhưng nhiệm vụ thay thế dầu khó khăn hơn nhiều vì có ít giải pháp thay thế lựa chọn kinh tế hơn. Các quyết định chúng tôi đưa ra cuối cùng sẽ được thúc đẩy bởi các tín hiệu thay đổi, nhưng những tín hiệu đó hiện đang bị chi phối bởi sự chiếm ưu thế về giá cả và tính sẵn có.
Nguồn: OilPrice.com
Biên dịch: Vincent Nguyen