Một hình ảnh chụp từ flycam cho thấy các công nhân đang đóng một con tàu tại một xưởng đóng tàu ở Yizheng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, ngày 25 tháng 8 năm 2025.

Theo báo cáo mới nhất từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các hãng vận tải biển trên toàn cầu vẫn tiếp tục đẩy mạnh đặt hàng đóng tàu thương mại tại các xưởng đóng tàu của Trung Quốc. Động thái này diễn ra bất chấp việc Mỹ áp đặt các khoản phí cảng đặc biệt, nhằm mục đích hạn chế sự thống trị hàng hải của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Theo phân tích của CSIS về dữ liệu S&P Global được công bố vào thứ Tư, các xưởng đóng tàu Trung Quốc đã chiếm 53% tổng số đơn đặt hàng tàu toàn cầu tính theo trọng tải trong tám tháng đầu năm 2025.

Theo số liệu của CSIS, tỷ lệ đơn hàng đóng tàu tại Trung Quốc trong 8 tháng đầu năm 2025 ngang bằng với mức của cả năm 2023. Con số này được ghi nhận trước khi Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) tiến hành cuộc điều tra, vốn đã mở đường cho các khoản phí cảng hiện tại.

Chuyên gia Brian Hart của CSIS nhận định: "Các hãng vận tải vẫn hoạt động kinh doanh như thường lệ. Cho đến nay, các chính sách này dường như chưa tạo ra sự dịch chuyển đáng kể nào khỏi Trung Quốc."

Vào năm 2024, thị phần đơn đặt hàng đóng tàu toàn cầu tính theo trọng tải của Trung Quốc đã tăng vọt lên 73%. Điều này cho thấy các chủ tàu đã chủ động chốt hợp đồng trước khi các hạn chế tiềm năng từ USTR có hiệu lực.

Bắt đầu từ ngày 14 tháng 10, các tàu được đóng tại Trung Quốc—hoặc do các công ty Trung Quốc vận hành hoặc sở hữu—sẽ phải trả một khoản phí tại cảng ghé đầu tiên của họ tại Mỹ.

Theo ước tính của các nhà phân tích, khoản phí này có thể lên tới hơn 1 triệu USD đối với một con tàu chở hơn 10.000 container và dự kiến sẽ tăng hàng năm cho đến năm 2028.

Các khoản phí cảng đối với các tàu liên quan đến Trung Quốc là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của Mỹ nhằm khôi phục ngành đóng tàu trong nước và làm giảm sức mạnh hải quân và vận tải biển thương mại đang phát triển của Trung Quốc.

Nhưng việc bắt kịp các xưởng đóng tàu được nhà nước Trung Quốc hỗ trợ là một nhiệm vụ nặng nề.

Các nhà phân tích quân sự và công nghiệp cho biết, năm ngoái, các xưởng đóng tàu của Hoa Kỳ đã đóng ít hơn 10 tàu thương mại, trong khi các xưởng của Trung Quốc đã sản xuất hơn 1.000 chiếc.

Trong hai thập kỷ qua, Trung Quốc đã vươn lên vị trí số 1 trên toàn cầu và các xưởng đóng tàu lớn nhất của họ đảm nhận cả các dự án thương mại và quân sự.

Kế hoạch tài chính năm 2025 của Hải quân Mỹ chỉ rõ ngành đóng tàu thương mại của nước này đã gần như sụp đổ hoàn toàn và cần được phục hồi để hỗ trợ cho việc đóng tàu quân sự.

Báo cáo của CSIS cho biết, MSC – nhà khai thác container lớn nhất thế giới – đã đặt hàng 12 tàu đóng tại Trung Quốc kể từ tháng 4 năm nay, khi USTR công bố áp dụng các khoản phí cảng. Để tránh các khoản phí này, MSC cùng với các hãng lớn khác như Hapag-Lloyd, Maersk và CMA CGM, đã chuyển hướng các tàu liên quan đến Trung Quốc ra khỏi các tuyến thương mại của Hoa Kỳ.

Theo phân tích của HSBC, COSCO Shipping của Trung Quốc là hãng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với ước tính phí cảng năm 2026 lên tới 1,5 tỷ USD.

Tổng thống Donald Trump đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các nhà đóng tàu Mỹ, đồng thời tìm kiếm các liên minh và đầu tư từ những cường quốc trong ngành như Hàn Quốc.

Chris Lin
Nguồn: Reuters