Ảnh: Một công nhân làm việc tại khu vực container ở cảng Tokyo, Nhật Bản ngày 19 tháng 7 năm 2017. Ảnh chụp ngày 19 tháng 7 năm 2017.

Xuất khẩu của Nhật Bản tiếp tục giảm tháng thứ tư liên tiếp do ảnh hưởng từ thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump, khiến triển vọng thương mại toàn cầu thêm ảm đạm, đặc biệt là với các giao dịch liên quan đến Mỹ.

Trong tháng 8, xuất khẩu giảm 0,1% so với cùng kỳ năm ngoái, chủ yếu do ô tô và thép, theo báo cáo của Bộ Tài chính. Nhờ tăng trưởng xuất khẩu sang châu Á và EU, mức giảm được hạn chế so với dự báo của giới kinh tế học là 2%.

Dù vậy, giá trị xuất khẩu sang Mỹ lại sụt mạnh nhất trong hơn bốn năm, khiến tình hình thêm đáng lo ngại.

Cán cân thương mại của Nhật Bản trong tháng rơi vào thâm hụt 242,5 tỷ yên (1,7 tỷ USD). Nhập khẩu giảm 5,2%, nhiều hơn mức dự báo 4,1% của các chuyên gia.

Sự sụt giảm trong xuất khẩu phản ánh những cú sốc từ chính sách thương mại của Trump mà nhiều công ty trên toàn cầu vẫn đang phải hấp thụ. Đối với Nhật Bản, quốc gia phụ thuộc mạnh vào xuất khẩu, đây là rủi ro lớn cho tăng trưởng vốn đã mong manh.

Nếu xu hướng kéo dài, chu kỳ tích cực giữa lạm phát, tăng lương và tăng trưởng mà chính quyền Nhật đang tìm cách duy trì có thể bị phá vỡ.

Các chuyên gia cho rằng mức thuế mới 15% áp lên ô tô và nhiều mặt hàng khác sẽ buộc doanh nghiệp Nhật phải tìm cách ứng phó. Một số công ty có thể cắt giảm chi phí để bù đắp, điều này khiến lợi nhuận giảm và tạo áp lực cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Khi lợi nhuận giảm, khả năng tăng lương của các công ty cũng bị hạn chế, đe dọa động lực tiêu dùng trong nước.

Trong tháng 8, Mỹ vẫn là điểm đến lớn nhất cho xuất khẩu của Nhật sau Trung Quốc. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu ô tô sang Mỹ giảm tới 28,4%, trong khi số lượng xe giảm 9,5%.

Điều này cho thấy các hãng xe Nhật phải giảm giá để giữ thị phần, làm thu hẹp biên lợi nhuận và ảnh hưởng đến khả năng tăng lương như hai năm qua.

Xuất khẩu thép sang Mỹ giảm 26,2% về giá trị nhưng tăng nhẹ về khối lượng, phản ánh xu hướng doanh nghiệp hạ giá để giảm tác động từ thuế 50%. Chip và dược phẩm cũng giảm lần lượt 12,4% và 12,8%.

Thỏa thuận thương mại tháng 7 mang lại một số nhượng bộ, trong đó Mỹ giảm thuế nhập khẩu ô tô Nhật từ 27,5% xuống 15% và hứa không áp thêm thuế đặc biệt. Tuy nhiên, hiệu lực chỉ bắt đầu từ ngày 16/9, sau thời điểm số liệu tháng 8 được ghi nhận.

Nhật vẫn đạt thặng dư thương mại 324 tỷ yên với Mỹ, khiến nước này tiếp tục chịu sức ép từ Trump để thu hẹp khoảng cách. Đồng thời, Mỹ còn kêu gọi Nhật và các đồng minh G7 áp thuế cao với Trung Quốc và Ấn Độ do mua dầu từ Nga, nhằm gây áp lực buộc Nga chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.